Partijstandpunten - De kortere werkweek en zichtbaarheid onbetaalde arbeid

Femma voorstellen

Ondersteun de kortere werkweek

Wij vragen van de overheid dat zij de kortere werkweek ondersteunt door zelf het goede voorbeeld te geven en experimenten op te zetten. Daarnaast vragen we de overheid een nieuw aanmoedigingsstelsel voor de kortere werkweek uit te werken en de arbeidstijden terug op scherp te zetten in de arbeidswet.

Maak onbetaalde arbeid zichtbaar

Femma streeft naar een opwaardering van onbetaalde arbeid. Vervang onze enge kijk op economische vooruitgang door een waardevol alternatief. Een ander model dat ieder mens toelaat een waardig leven te leiden, vol mogelijkheden. Erken de rollen en de functies die we opnemen buiten de ‘markt’ als arbeid. Daarvoor moeten we relevante indicatoren gebruiken die de verhouding tussen betaalde en onbetaalde arbeid correct weergeven.

Visie van partijen op arbeidstijd en onbetaalde arbeid

CD&V

• “CD&V wil de arbeidsparticipatie van mannen en vrouwen versterken en arbeidsdeelname bevorderen. Dat gebeurt door een gezinsvriendelijke werkvloer waarop, waar mogelijk, plaats- en tijdonafhankelijk kan worden gewerkt. We pleiten ervoor de verschillende verlofstelsels op elkaar af te stemmen. Verder streven we naar een evenredige opname door mannen en vrouwen. De opname van verloven moet ook op een flexibele arbeidsmarkt mogelijk zijn voor de meerderheid van de werknemers en zelfstandigen. Waar nodig passen we de opnamevoorwaarden aan in het sociaal overleg. De verloven moeten volwaardige pensioenrechten opbouwen. “
• “We zetten in op werkbaar en wendbaar werk dat flexibiliteit op de arbeidsmarkt én in het privéleven mogelijk maakt. We zijn niet blind voor stress en burn-out. Met gerichte maatregelen verzoenen we werkbaar werk met een flexibele arbeidsmarkt. We bieden werknemers en werkgevers de zekerheid van een bloeiende arbeidsmarkt met ruimte voor gezin en vrije tijd.”
• “De soms moeilijke combinatie van werk, zorg en gezin zorgt ervoor dat de vrijetijdsbeleving van mensen onder druk komt te staan. Ontspanning is nochtans essentieel om evenwichtig te leven, maar de keuzemogelijkheden qua vrijetijdsbesteding zijn enorm groot en de keuzestress stijgt evenredig. Uit onderzoek blijkt bovendien dat vrouwen een grotere tijdsdruk ervaren en nog steeds meer zorg- en huishoudelijke taken uitvoeren dan mannen. Beleid dat zorgt voor een betere verdeling van zorgtaken tussen partners kan dus bijdragen tot een betere vrijetijdsbesteding en meer levenskwaliteit.”

Groen

• “Ons loopbaanbeleid heeft een brede blik. Vrijwilligerswerk, creatief werk of mantelzorg krijgen net zo veel aandacht als jobs waar een loon of betaling tegenover staat. Creativiteit in de podiumkunsten, sport of muziek zijn net zo veel waard als werken op de private markt of in de gesubsidieerde non-profitsector.”
• “Een kortere werkweek voor wie dat wil. Je krijgt de keuze om te beslissen wanneer en hoeveel uur je werkt. Met de welvaartsgarantie ben je immers minder afhankelijk van betaald werk. Voor de laagste lonen versterken we de werkbonus. We doen dat door de loonbonus te berekenen op basis van je werkelijk verdiende loon, niet meer op basis van een fictief voltijds equivalent loon. Zo wordt het ook voor lagere lonen haalbaar om deeltijds te werken. Met die twee voorstellen verdwijnt de financiële drempel om te kiezen voor een individuele arbeidsduurvermindering. Het wordt eenvoudig om een vermindering van de arbeidstijd op je eigen levensritme met je werkgever te bespreken.”
• “Collectieve arbeidsduurvermindering blijft mogelijk via sociaal overleg. De welvaartsgarantie zal niet meteen ingevoerd worden. Zolang de welvaartsgarantie geen realiteit is, investeren we in een ‘tijdsfonds’ dat je het recht geeft om in de loop van je levensloopbaan tijdelijk in en uit de arbeidsmarkt te stappen. In zo’n tijdsfonds integreren we op een soepele manier zorgverlof, ouderschapsverlof, vaderschapsverlof en tijdskrediet. Essentieel is dat je ook opnieuw ‘ongemotiveerd’ tijdskrediet kan opnemen voor redenen die je zelf belangrijk vindt.”

N-VA

• “Elke job telt, ook deeltijdse arbeid. We schaffen het verbod op kleine deeltijdse arbeid af, zodat een werknemer voortaan ook minder dan een derde van de prestaties van een voltijdse werknemer kan verrichten. We moderniseren de arbeidswet. Flexibiliteit en maatwerk zijn de centrale begrippen. De nadruk komt te liggen op resultaatgerichte prestaties, in plaats van een loutere focus op de arbeidstijd zelf, ook bij de overheid.”
• “We voeren de wettelijke mogelijkheid in om de arbeidsduur te annualiseren, extra vakantiedagen op te sparen en glijdende werkuren en nacht- en zondagsarbeid in te voeren, onder meer in de e-commerce. De werknemer neemt zo zelf zijn loopbaan in handen en kan zijn arbeidsprestaties beter afstemmen op zijn privéleven en op de noden van het bedrijfsleven.”

Open Vld

•  “Werkbaar werk gaat over veel meer dan voltijds of deeltijds werken. Een gebrek aan autonomie of werk dat niet goed aangepast is aan de competenties of voorkeuren van werknemers, zijn eveneens belangrijke factoren die tot burn-outs en andere psychosociale problemen kunnen leiden. Werkbaar werk hangt dus ook samen met vrijheid, en wel met de vrijheid om je job zoveel mogelijk naar eigen goeddunken te kunnen invullen. Wie ervoor kiest om minder te werken, moet dat kunnen doen.”
• “We hebben vandaag heel wat oude wetten en regels die bepalen wanneer je niet mag werken. We kiezen daarom resoluut voor een wit blad en voeren een nieuwe, flexibele en eenvoudige regeling inzake arbeidstijd in. Zolang men binnen de randvoorwaarden blijft die de Europese regels voorschrijven, zijn ondernemingen en werknemers vrij om het werk in te delen zoals zij dat zelf willen. Zij kunnen daarbij kiezen voor de nieuwe regeling of voor het bestaande kader. Uiteraard blijft de 38-urenweek behouden als ijkpunt.”
• “Vrijheid geven aan werknemers, dat betekent ook dat we drempels wegnemen voor het loopbaansparen. Wie overuren of extralegaal verlof wil opsparen in een loopbaanportefeuille, om bijvoorbeeld achteraf een tijd lang 4/5ente werken of – waarom niet – een wereldreis te maken zonder loonverlies, moet dat kunnen. Uiteraard steeds in overleg met de werkgever. We vereenvoudigen de formaliteiten inzake de gemotiveerde overuren en verhogen het aantal vrijwillige overuren van 100 naar 200 per jaar. We introduceren het right to ask & duty to consider. Dat betekent dat een werkgever bijvoorbeeld aan zijn werkgever kan vragen om thuis te mogen werken. Die kan weigeren, maar enkel na motivering. Zo wakkeren we de dialoog op de werkvloer aan, niet alleen over thuis- en telewerken maar ook over, glijdende uren, schoolbelcontracten, de ene week meer werken en de andere week minder, plaats- en tijdsonafhankelijk werken, zelfsturende teams, enzovoort.”
• “We maken daarenboven experimenten mogelijk in de arbeidsorganisatie, met een duurtijd van maximaal drie jaar. Om dergelijke experimenten nadien verder te zetten, moet een cao worden gesloten met minstens één vakbond.”
• “Uiteraard kan het nooit de bedoeling zijn dat werkgevers bepaalde zaken afdwingen tegen de wil van de werknemers in, en vice versa. Voor wie zich goed in zijn vel voelt in een klassieke 38-urenweek en een klassieke werkdag van 9 tot 5, hoeft er niets te veranderen. Een goed functionerend sociaal overleg is daarom essentieel. Wij geloven in de kracht van het sociaal overleg op bedrijfsniveau. Als men op bedrijfsniveau een nieuwe arbeidstijdregeling wil invoeren en verankeren in een cao, dan moet dat voortaan kunnen zonder handtekening van de vakbondssecretaris.”
• “We versoepelen zondagsarbeid, avond- en nachtwerk.”

PVDA

• “We passen de wetgeving aan zodat de 30-urenweek met loonbehoud wettelijk mogelijk wordt. Zo maken we tijd voor gezin en hobby’s, bestrijden we burn-out en creëren we nieuwe jobs.”
• “De overheid zet de bakens uit. We experimenteren met de 30-urenweek bijvoorbeeld in de kinderopvang of in rusthuizen, zoals in het Zweedse Göteborg. Om de weggevallen uren op te vangen, plannen we compenserende aanwervingen.”
• “We stimuleren bedrijven en sectoren om de 30-urenweek in te voeren. We selecteren 1.000 ondernemingen die de sprong wagen. Durfbedrijven die kiezen voor de toekomst, krijgen financiële ondersteuning en intensieve coaching.”
• “We maken de uurroosters opnieuw leefbaar. Een werkdag telt minimum 3 en maximum 8 werkuren. Tussen twee arbeidsprestaties garanderen we minstens 14 uur rusttijd.”
• “Uurroosters moeten minstens een maand op voorhand gecommuniceerd worden, tenzij daarover andere afspraken met de vakbonden gemaakt zijn.”
• “Werknemers hebben recht op een vaste werkweek. Elk uur bovenop de normale arbeidstijd beschouwen we als een overuur. Werknemers krijgen dan 50% extra loon en mogen hun overuren binnen de drie maand recupereren op een dag naar keuze.”
• “We maken van overuren opnieuw de uitzondering, niet de regel. Overuren kunnen enkel op vrijwillige basis.”
• “We beperken zondagswerk tot sectoren waar het echt niet anders kan, zoals de horeca, hulpdiensten of rust- en verzorgingstehuizen.”
• “We bewaken het recht op deconnectie. Smartphones, gsm’s en het internet zijn geen excuus om werknemers dag en nacht, zeven dagen per week te laten werken. We verbieden dat de baas werknemers verplicht buiten de werkuren werkmails te beantwoorden of bereikbaar te zijn.”

Sp.a

•  “In nieuwe tijden is zorgen voor iemand die je liefhebt (mantelzorg), ook werken. Elk uur werk telt voor sp.a om een volwaardig pensioen op te bouwen.”
• “De extreme flexibiliteit - enkel op maat van ondernemingen - die de afgelopen 5 jaar is doorgevoerd, wordt teruggeschroefd. We herstellen de rol van de sociale partners om afspraken te maken over een meer flexibele invulling van de arbeidstijd, maar dan (ook) op maat van de werknemers.”
• “We verplichten de registratie van arbeidstijd in alle sectoren. We geven de FOD en de sociale inspectie de nodige middelen om op een doeltreffende wijze controles uit te voeren op het naleven van de arbeidstijd in alle sectoren.” “
• De sociale partners in de ondernemingen zijn het best geplaatst om afspraken te maken om te bepalen in welke periodes extra werkuren wenselijk zijn. Extra werkuren die binnen een redelijke termijn worden gecompenseerd door daluren.”
• “Iedereen moet een voltijdse job kunnen combineren met een aangenaam privéleven en kinderen. Daarom moeten we ook meer en blijvend investeren in collectieve diensten zoals betaalbare, kwalitatieve en flexibele kinderopvang en ouderenzorg. Ook van betaalbare huishoudelijke ondersteunende diensten maken we een prioriteit. Kinderopvang moet een recht zijn voor elk kind.”
• “We geven weer meer tijd aan werkende gezinnen met één globale ‘time-outrekening’ die collectief geregeld en afdwingbaar is.. We maken zo een einde aan de doolhof van bestaande (niet-verplichte Europese) verlofvormen. De werknemer bepaalt autonoom wanneer en waarvoor zij of hij het krediet wenst aan te spreken. De sociale partners leggen een kader vast over de verwittigingstermijnen en de maximum- en minimumperiode voor time-out.”
• “Bij de start van de loopbaan krijgt iedereen een basiskrediet voor zijn of haar time-outrekening. Tijdens de loopbaan wordt de time-out rekening opgebouwd. Het krediet per gewerkt jaar waarin gemiddeld minstens 30 uur per week wordt gewerkt, wordt zo met de jaren groter.”
• “Bij opname van het krediet ontvangt de werknemer een basisloon die naam waardig. Op die manier zorgen we ervoor dat iedereen in staat is dat recht ten volle te benutten. Zonder financiële drempels.”
• “In afwachting van de volledige uitrol van deze time-outrekening moet een geleidelijke overgang tussen werk en pensioen mogelijk blijven via landingsbanen. Vanaf 60 jaar en 55 jaar voor werknemers die nacht of ploegenarbeid verrichten, werknemers uit de bouwsector of werknemers met 35 loopbaanjaren.”
• “Medewerkers die wat meer keuzevrijheid hebben om te bepalen wanneer en waar ze werken, zijn meer gemotiveerd en presteren beter. We stimuleren sociale partners in ondernemingen in het maken van afspraken over de invoering van glijdende uurroosters, het gebruik van telewerk, het recht om offline te zijn.”
• “Alle sectoren moeten een beroep kunnen doen op werkbaarheidsexperten. Op verzoek van de sociale partners in de ondernemingen begeleiden werkbaarheidsexperten veranderingsprocessen die de werkbaarheid in diezelfde ondernemingen moet verbeteren.” “We ondersteunen de oprichting van sectorale ‘werkbaarheidsfondsen’ zoals er een werd opgericht in de sector ‘Chemie en life sciences’. Uit die fondsen putten we om maatgerichte ‘werkbaar werk’-initiatieven binnen individuele ondernemingen te financieren. Dat kunnen stimuli zijn voor arbeidsduurverkorting, financiële compensatie voor het inkomensverlies door de overstap van belastend naar meer aangepast werk, opleidingen voor meer aangepast werk, of aangepast werk opnieuw zelf organiseren in plaats van het uit te besteden. De overheid faciliteert dat door de bijdrage die werkgevers in dat werkbaarheidsfonds storten, buiten de loonnorm te houden en verhoogd fiscaal aftrekbaar te maken.”
• “Technologische evoluties en digitalisering maken dat hetzelfde kan geproduceerd worden op kortere tijd. Dit maakt het mogelijk om de arbeidsduur te verminderen zonder inkomensverlies. Dat is immers het verdelingsvraagstuk: gaat de opbrengst van die toegenomen productiviteit naar de eigenaars van de robots of naar tijd voor de mensen. Wij willen het tweede. Toekomstige productiviteitsstijging kan ofwel door loonsverhoging ofwel door arbeidsduurvermindering gecompenseerd worden, hierover moet syndicaal kunnen onderhandeld worden. We ondersteunen de ondernemingen om de stap naar een verlaging van de arbeidsduur te zetten via een loonkostensubsidie die de overgangskost ondersteunt. Het bedrag van die subsidie is gradueel, zodat iedere (verdere) stap bijkomend ondersteund wordt.”
• “De stijging van de gemiddelde uurlonen in bedrijven met afspraken over een verlaging van de arbeidsduur met loonbehoud wordt uiteraard niet afgestraft door de sancties van de loonnormwet. Voor de berekening van de evolutie van de uurloonkosten wordt de impact van afspraken inzake collectieve arbeidsduurvermindering dus niet in aanmerking genomen.” “Bedrijven moeten het welzijn en de gezondheid van hun werknemers ernstig nemen. We verlengen de periode van het gewaarborgd loon daarom naar twee maanden, zodat ondernemingen meer geresponsabiliseerd worden.”

Vlaams Belang

Visie op onbetaalde arbeid en arbeidstijd

• “De Vlaamse overheid verspreidt de goede praktijken die een betere combinatie werk-gezin mogelijk maken die zowel de werkgever als de werknemer ten goede kunnen komen.”