Zo voorkom je vakantieziekte

Lode Godderis is hoogleraar arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven. Zijn onderzoeksdomein is de relatie tussen werk en gezondheid. Daarnaast is hij directeur Kennis, Informatie & Research bij IDEWE, de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk.

Leisure sickness, ook wel vrijetijds- of vakantieziekte genoemd, heeft volgens hem verschillende oorzaken.

Bruuske overgang van werk naar ontspanning

“De laatste weken voor de vakantie zijn bij veel werknemers erg druk. We willen per se die stapel taken afwerken zodat we met een vrij hoofd op reis kunnen. En alsof die laatste rush nog niet genoeg is, willen we meteen weg. Liefst diezelfde avond. Gevolg? Nog meer druk op de ketel. Het emmertje stress loopt over. Dat maakt die laatste dagen vóór je verlof bijzonder intensief.”

Ziekte uitstellen

“Door de druk en stress, gaat je lichaam in overlevingsmodus. Op korte termijn is dat nuttig. Het houdt ons scherp, maakt ons lichaam sterker. Maar als de stressvolle periode lang duurt, heeft dat een nadelige impact op onze weerstand. De gevolgen hiervan manifesteren zich op het moment dat we op vakantie gaan. Want dan komt ons lichaam opeens in een situatie van rust. Een volledig tegenovergestelde modus. Gevolg? De ziekteverschijnselen die we onderdrukt hebben, breken uit. Juist dan, tijdens de eerste dagen van de vakantie. Je kunt dus zeggen dat vakantieziekte een uitgestelde ziekte is.”

Hartproblemen

“Gewoon een beetje grieperig zijn, kan geen kwaad. Maar het kan ook anders aflopen.  Uit onderzoek blijkt dat tijdens de eerste dagen van de vakantie de kans op een hartinfarct stijgt. Ook dat heeft te maken met de drastische overgang van een intensieve en stressvolle periode naar een complete rustsituatie waardoor je lichaam en geest aanpassingsproblemen ervaren.”

Andere levensstijl

“Vakantieziekte heeft ook te maken met een veranderde levensstijl. Wanneer je werkt, leid je een regelmatig leven. Je staat op een vast uur op, gaat naar je werk. Je eet op geregelde momenten en meestal ga je elke dag rond hetzelfde uur slapen. Tijdens de vakantie vertoont dat ritme een ander schema.

Andere boosdoeners: je drinkt al eens een glas (meer) of je rookt vaker. Je eet anders. Als je naar een ander land trekt met minder hygiënische voorzorgsmaatregelen, krijg je te kampen met maag- en darmproblemen.

Koffie is ook vaak een trigger. En niet alleen de hoeveelheid maar ook het tijdstip waarop je het zwarte goedje consumeert is een factor. We zien dat hoofdpijn of migraine vaker voorkomt wanneer je patroon van koffiedrinken verandert.”

Symptomen

“Veel slachtoffers klagen over migraine en hoofdpijn. Virale aandoeningen zoals verkoudheden komen ook voor. Of griepachtige symptomen: lichte koorts, spierpijn, vermoeidheid, misselijkheid ... We spreken hier van een griepaal syndroom, zonder dat dat het echte griep is.

Wat kun je doen tegen vakantieziekte?

“Bewaak de overgang tussen werken en vakantie. Zorg ervoor dat die geleidelijk aan verloopt. Mijn advies is om niet alles in die laatste week te proppen. Voorzie een buffer zodat je alles rustig kunt afwerken. Stel bijvoorbeeld je out-of-office enkele dagen eerder in.

Ik raad ook aan om niet halsoverkop te vertrekken. Bouw enkele dagen in zodat je op een comfortabele manier je reis kunt voorbereiden.

Ben je in vakantiemodus? Hou dan een gezonde levensstijl aan en begin niet overmatig te drinken en te eten.”

Goede afspraken tussen werkgever en werknemer

“Een goede werkgever maakt goede afspraken. Wie volgt jouw zaken op? Het is de taak van de werkgever om daar expliciet afspraken over te maken. En niet alleen met jou maar ook met je collega’s. Zo weet iedereen wat er van hem of haar verwacht wordt.

Wat ik hier ook nog aan wil toevoegen is dat leisure sickness een signaal is van ons lichaam om de misbalans tussen leven en werk aan te geven. Beide partijen nemen dit teken best ernstig. Ook hier komt het erop neer om verwachtingen te expliciteren in beide richtingen.”

Extra tips uit de praktijk

Tine Gregoor werkt sinds 2016 bij IDEWE. Ze is bedrijfsarts voor alle werknemers bij Femma. Ze heeft nog enkele persoonlijke aanvullingen bij het verhaal van hoogleraar Lode Godderis.

• To-dolijst: “Zelf probeer ik de ‘to do’s’ af te vinken voor mijn verlof begint. Hoe minder taken er nog zijn, hoe beter ik kan genieten van mijn vakantie.”
• Out-of-office: “Het instellen van mijn out-of-officebericht is ook een mentale hulp om af te kicken van het werk.  Mijn werkgever IDEWE heeft een strikt beleid over e-mails ontvangen op de smartphone. Dit gaat niet. Op die manier beschermen ze hun werknemers. Dat is niet overal zo. Bij mijn vorige werkgever kreeg ik opeens mails over een crisis in het ziekenhuis. Op dat moment was ik op een tentoonstelling van Damien Hirst in Qatar. Daar sta je dan, volledig overstuur.”
• Administratietijd: “IDEWE voorziet een halve dag administratietijd op de dag voor je verlof. Op die manier kun je nog zaken afwerken.”
• Drie weken onafgebroken vakantie: “Op een lezing hoorde ik dat je per jaar minstens drie weken vakantie moet nemen. Om volledig te ontstressen neem je die weken best onafgebroken na elkaar. De eerste week verlof dient om je werk te vergeten, de tweede week denk je er nog een beetje aan, de derde week ben je helemaal gedeconnecteerd.”

Prettige vakantie!