De 30-urenwerkweek bij Femma
In november 2016 zette de Raad van Bestuur van Femma het licht op groen voor het actieonderzoek ’30-urenwerkweek’, als uitvoering van de Strategische Doelstelling 4: ‘Evenwichtig en Kwaliteitsvol Combineren van betaalde en onbetaalde arbeid door mannen en vrouwen staat hoog op de maatschappelijke agenda’.
Deze strategische doelstelling is een onderdeel van het Beleidsplan 2016-2020. Op basis van de kwaliteit en de uitvoering van dit beleidsplan ontvangt Femma subsidies vanuit het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk.
We onderzoeken zelf wat een verandering van de norm teweegbrengt om zo het maatschappelijk debat over kwaliteitsvol combineren te voeden. We beperken het onderzoek niet tot de effecten van minder werken op de werkvloer en de effecten op onszelf, het personeel. Neen, we onderzoeken de effecten van minder betaald werken op alle vormen van arbeid: sociale arbeid (vrijwilligerswerk), zorgarbeid (kinderenzorg- en opvoeding, mantelzorg) en zelfzorg (ons welzijn). En niet alleen de personeelsleden zijn de ‘onderzoeksobjecten’, ook de partners en kinderen worden meegenomen. Dat maakt ons onderzoek uniek!
Meer dan twee jaar bereidden we het onderzoek voor. We definieerden vier belangrijke hefbomen:
- het onderzoek
- de organisatie
- het draagvlak
- de investering
Voor het onderzoek namen we twee partners onder de arm: de tijdbestedingsonderzoeksgroep TOR van de Vrije Universiteit Brussel en het onderzoekscentrum Kind & Samenleving. De eerste voert de metingen uit bij de volwassenen, de tweede bij de kinderen.
Minder uren werken betekent bij Femma ook anders werken. Als vijf collega’s met een verschillend profiel elk zes uur per week minder werken (van 36 naar 30 uren) dan kunnen we hun werk niet opvangen door één collega extra aan te werven. In samenwerking met Flanders Synergy, een expert in arbeidsinnovatie, dachten we na over hoe we ons werk effectiever konden organiseren. In september 2018 gingen we van start in een nieuwe arbeidsorganisatie. Een organisatie die beter is afgestemd op de realisatie van de missie van Femma. Een teamcoach begeleidt de werking van de nieuwe teams. Met effectiever werken, vangen we 20% van de uren op die we minder gaan werken.
De resterende 80% vangen we op door nieuwe collega’s aan te werven en een beroep te doen op externe expertise. Dit gebeurde op basis van de noden die de teams aangaven.
De collega’s werden van in het begin betrokken bij het opzetten van dit actieonderzoek:
- in de stuurgroep die de krijtlijnen uitzette;
- via verschillende personeelsdagen;
- via opdrachten als ‘ontwerp je eigen dertigurenwerkweek’;
- via het sociaal overleg. Elke maand stond de bespreking van het actieonderzoek op de agenda van de ondernemingsraad.
Die betrokkenheid vonden wij erg belangrijk en betekende ook veel voor het actieonderzoek. Zo kozen we er bijvoorbeeld voor om geen vast ontwerp in te voeren: een zesurenwerkdag of een vierdagenwerkweek. De collega’s kozen zelf de formule die het best bij hun past. Wel met een aantal beperkingen:
- We werken effectief dertig uren per week en niet gemiddeld. Het onderzoek meet immers de effecten van dertig uren werken per week en niet van gemiddeld dertig uren werken op jaar- of maandbasis.
- We werken dertig uren per week in vier of vijf dagen. Niet in drie dagen van tien uur. Standaard tien uur per dag werken, vinden we vanuit productiviteitsoogpunt niet efficiënt en het bemoeilijkt de teamwerking
- Slechts een beperkt aantal overuren is toegestaan.
Op 1 januari 2019 ging het actieonderzoek van start. Gedurende één jaar werken de personeelsleden in een effectieve 30-urenwerkweek, met behoud van loon. De investering in de extra aanwervingen (we creëren jobs!) en in het loonbehoud doet Femma zelf. Voor het onderzoeksluik - de metingen door TOR en Kind & Samenleving kostten zo’n 80.000 euro - doen we een beroep op fondsen van organisaties en mensen die het onderzoek waardevol vinden.
We organiseren dit actieonderzoek om eruit te leren, de expertise te delen èn om het maatschappelijk debat te stimuleren. Het onderzoek is waardevol maar heeft uiteraard ook zijn beperkingen. Omdat het een onderzoek op organisatieniveau is, mogen de resultaten ervan niet zomaar vertaald worden naar het maatschappelijke niveau. De partners van de personeelsleden gaan niet minder werken, wat bij een collectieve arbeidsduurvermindering op maatschappelijk niveau wel het geval is. En dat beïnvloedt natuurlijk de resultaten. Ook is het een onderzoek dat maar één jaar loopt. We kunnen bijvoorbeeld niet onderzoeken of de kortere werkweek mensen in staat stelt om langer te werken. (74)
Verdiep je in het nieuwe voltijds - de 30-urenwerkweek
- De vergeten droom
- Waarom voor iedereen?
- De 30-urenweek voor gendergelijkheid
- De 30-urenwerkweek voor meer engagement
- De 30-urenweek voor meer gezinstijd
- De 30-urenwerkweek voor betere informele zorg
- De 30-urenwerkweek voor een betere gezondheid
- De 30-urenweek voor meer kwaliteit van werk
- De 30-urenwerkweek bij Femma
- Europa en de kortere werkweek
- Hoe realiseer je de 30-urenwerkweek voor iedereen?
Gerelateerde artikels
In sommige gezinnen zet corona oude rolpatronen plots op hun kop. Papa zorgt thuis voor de kinderen, terwijl mama in het ziekenhuis aan de slag is. Toch zal volgens ons een venijnig virus niet volstaan om de zorg voor het gezin blijvend evenwichtig te verdelen.
In Corona voelen we het kloppend hart van ons gezin. Na 10 weken isolatie kennen we er elk plekje van. Een gezin is een klein biotoop, met een eigen dynamiek en unieke relaties tussen gezinsleden.
Hoe kunnen werkgevers medewerkers ondersteunen in hun combinatie? Novartis, Synergics, CM, Accenture, Femma en Athlon zoeken manieren om combinerende medewerkers te ondersteunen. Deze werkgevers nemen initiatieven binnen hun eigen cultuur, structuur en mogelijkheden. Wat ze delen is een visie op leiderschap die uitgaat van vertrouwen en loslaten.